Pisałam już o wartości przedmiotu sporu (skrót w.p.s) w kontekście zwolnienia od kosztów sądowych, a dokładnie zwolnienia od opłaty od pozwu (wpis z dnia 18.10.2014r).
W związku z wątpliwości, jakie powstały w praktyce przy obliczeniu wartości przedmiotu sporu, wielokrotnie w tej kwestii wypowiadał się Sąd Najwyższy. Przedstawię najważniejsze orzeczenia.
Należy również pamiętać, że podanie wartości przedmiotu sporu nie jest ważne tylko do zwolnienia od kosztów sądowych. Przede wszystkim jest to wymóg formalny pozwu (odwołania od wypowiedzenia). Jeżeli powód (pracownik lub pracodawca) nie poda wartości przedmiotu sporu zostanie wezwany przez sąd do uzupełnienia braków formalnych pisma, w terminie tygodniowym, pod rygorem jego zwrotu. Oczywiście wartość przedmiotu sporu zostanie podana przez powoda, niemniej odsuwa to w czasie rozpoznanie sprawy.

Stosownie do art. 19 k.p.c w sprawach majątkowych powód jest obowiązany oznaczyć kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu. Sprawa jest prosta jeśli powód dochodzi roszczenia pieniężnego np. zapłaty wynagrodzenia za pracę, za godziny nadliczbowe – wówczas żądana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu.
Pamiętajmy, że do wartości przedmiotu sporu nie wliczamy odsetek.

Sąd Najwyższy potwierdza, że sprawy dotyczące istnienia stosunku pracy (nawiązania, ustalenia, przekształcenia, rozwiązania, przywrócenia do pracy) mają charakter majątkowy, choć nie zawsze dochodzone świadczenie ma charakter pieniężny. Wymagane jest w nich zatem określenie wartości przedmiotu sporu (postanowienie SN z 11.04.2008 r. I PZ 4/08).
Podstawowa zasada obliczenia w.p.s zawarta jest w art. 23 (1) k.p.c
W sprawach o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, istnienia lub rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi, przy umowach na czas określony – suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony – za okres jednego roku.

Ustawodawca określił zasady obliczania wartości przedmiotu sporu w zależności od rodzaju umowy o pracę, której dotyczy dochodzone roszczenie.

A jak wygląda obliczenie w.p.s przy pozostałych roszczeniach?

W sprawie o zasądzenie odszkodowania z tytułu bezprawnego rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony bez wypowiedzenia (tzw. zwolnienie dyscyplinarne) wartość przedmiotu sporu stanowi podana kwota pieniężna, a nie suma wynagrodzenia za pracę za okres jednego roku (postanowienie SN z 8 października 2010 r. II PZ 28/10).
W sprawie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach w związku z wadliwym wypowiedzeniem warunków pracy i płacy wartość przedmiotu sporu stanowi suma wynagrodzenia za pracę sprzed jego zmiany za okres jednego roku, niezależnie od tego, czy umowa o pracę uległa rozwiązaniu wskutek odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków, czy stosunek pracy trwa na zmienionych warunkach (postanowienie SN z 8 kwietnia 2002 r., I PZ 18/02).
Jeżeli jednym pozwem powód żąda przywrócenia do pracy (w.p.s obliczona wg art. 23 (1) k.p.c) oraz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy (w.p.s zgodnie z art. 19 k.p.c stanowi żądana kwota pieniężna) wówczas zlicza się ich wartość (postanowienie SN z 1 czerwca 2010 r. II BP 7/10).
Przedstawiłam sposób obliczenia w.p.s w najczęściej występujących sprawach. Pragnę jeszcze zwrócić uwagę, że wartość przedmiotu sporu należy podać w złotych, zaokrąglając w górę do pełnego złotego. Ma to istotne znaczenie przy wyliczeniu opłaty sądowej.