Pracownicy, w szczególności wykonujący prace remontowo-budowlane, nieraz słyszą od pracodawcy, że za wadliwe wykonaną pracą nie otrzymają wynagrodzenia. Czy jest to możliwe?
Tak, ale po spełnieniu przesłanek określonych w Kodeksie Pracy, a dokładnie w art. 82:
§ 1. Za wadliwe wykonanie z winy pracownika produktów lub usług wynagrodzenie nie przysługuje. Jeżeli wskutek wadliwie wykonanej pracy z winy pracownika nastąpiło obniżenie jakości produktu lub usługi, wynagrodzenie ulega odpowiedniemu zmniejszeniu.
§ 2. Jeżeli wadliwość produktu lub usługi została usunięta przez pracownika, przysługuje mu wynagrodzenie odpowiednie do jakości produktu lub usługi, z tym że za czas pracy przy usuwaniu wady wynagrodzenie nie przysługuje.
Stosownie do podstawowych obowiązków pracownika (art. 100 k.p) pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń.
Warunkiem odmowy zapłaty wynagrodzenia lub jego obniżenia jest wykazanie winy pracownika. To na pracodawcy spoczywa ciężar udowodnienia winy pracownika.
Nie musi to być wina umyślna, wystarczy wykazanie zwykłego niedbalstwa.
Pozbawienie wynagrodzenia może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy zostanie wykazane, że wadliwe wykonanie produktów lub usług nastąpiło z winy konkretnego pracownika. W orzecznictwie sądowym za niewystarczające uznano wskazanie przez pracodawcę, że odpowiedzialność za wadliwie wykonane produkty ponosi cała brygada, w której także pracował dany pracownik.
Z kolei Sąd Najwyższy przyjął, że uznanie przez inwestora przy odbiorze robót, że prace wykonano wadliwie lub niezgodnie z umową, nie powoduje obniżenia wynagrodzenia pracowników, jeżeli uprzednio pracodawca zaakceptował wykonanie tych robót, jako odpowiadające wymaganym kryteriom jakościowym. Pracownik nie może ponosić ryzyka związanego z działalnością pracodawcy.
Pracodawca ma więc możliwość dochodzenia należytej jakości pracy, i tak:
a) wynagrodzenie pracownikowi nie przysługuje za daną pracę, jeżeli z jego winy wykonane produkty lub usługi są całkowicie wadliwe (pracodawca nie może ich wykorzystać);
b) wynagrodzenie pracownikowi przysługuje częściowo za daną pracę, jeżeli z jego winy nastąpiło obniżenie jakości wykonanych produktów lub usług (pracodawca nie może ich wykorzystać w pełni).
Pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia jeżeli usunie wadliwość produktu lub usługi. Przy czym czas poświęcony na usunięcie wady nie należy do czasu pracy pracownika (a tym samym nie należy mu się wynagrodzenie za ten czas pracy) ani nie jest pracą w godzinach nadliczbowych.
Jak to wygląda w praktyce?
Pracodawca, na piśmie, informuje pracownika, że jego wynagrodzenie ulega obniżeniu (konieczne jest wskazanie o jaką kwotę) bądź że wynagrodzenie mu nie przysługuje w związku z wadliwym, zawinionym wykonaniem produktu/usługi. Pracodawca powinien wskazać stan faktyczny, który doprowadził do powstania wadliwego produktu lub usługi oraz związek przyczynowy między zachowaniem pracownika a wadliwością jego pracy. Pracownik, który nie zgadza się ze stanowiskiem pracodawcy, musi wystąpić do sądu pracy.
Reasumując, mimo iż umowa o pracę jest umową starannego działania, a nie rezultatu, to nie jest wykluczona odpowiedzialność pracownika za wadliwe wykonanie produktu lub usługi.
Obniżenie czy pozbawienie pracownika wynagrodzenia możliwe jest tylko wtedy, gdy wadliwość produktu albo usługi wynika z zawinionego wykonania pracy przez konkretnego pracownika.
W praktyce obniżenie pracownikowi wynagrodzenia z powodu niewłaściwej jakości jego pracy nie jest często stosowane. Spowodowane jest to koniecznością udowodnienia pracownikowi winy oraz wykazania stopnia obniżenia jakości wykonywanych przez niego produktów i usług.
