W trakcie postępowania o podział majątku dorobkowego małżonków konieczne jest ustalenie co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków.
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).
Jeżeli pomiędzy małżonkami istnieje ustrój wspólności ustawowej – zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – w skład majątku wspólnego małżonków wchodzą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
5) środki zgromadzone na koncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE) oraz na subkoncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o ogólnoeuropejskim indywidualnym produkcie emerytalnym każdego z małżonków.
Wspólnota majątkowa trwa od chwili zawarcia małżeństwa, a ustaje na skutek:
- zawarcia umowy o rozdzielności majątkowej (w formie aktu notarialnego),
- wyroku sądu ustanawiającego rozdzielność majątkową,
- rozwiązania małżeństwa przez rozwód;
- orzeczenia separacji;
- ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków;
- ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.
Pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków obejmuje każde wynagrodzenie otrzymywane przez małżonka i nie ma znaczenia, czy jest to umowa o pracę, umowa zlecenia, czy też umowa o dzieło. Oczywiście wynagrodzenie oprócz wynagrodzenia zasadniczego obejmuje wszystkie świadczenia otrzymywane z tytułu zatrudnienia, jak premie, nagrody, wynagrodzenie chorobowe, zasiłek chorobowy, wynagrodzenie za okres urlopu wypoczynkowego, zasiłek wychowawczy, odprawy.
Ustawodawca wyraźnie wskazuje, że w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi tylko pobrane wynagrodzenie za pracę. A to oznacza, że wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę wchodzą do majątku osobistego małżonka.
W skład majątku wspólnego małżonków wchodzą osiągnięte dochody z prowadzonej przez jednego z małżonków działalności gospodarczej.
Dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków to najczęściej dochody z tytułu wynajęcia lokalu mieszkalnego czy użytkowego, czy też wynajęcia garażu. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy lokal został zakupiony przez małżonków w trakcie małżeństwa, czy też nabyte zostało przez jednego z małżonków przed małżeństwem (oczywiście nie zmienia to faktu, że lokal nadal jest własnością tylko tego małżonka).
Wyliczenie w art. 31 KRO jest przykładowe, gdyż ustawodawca wprowadził domniemanie, że to co zostało nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej należy do majątku wspólnego małżonków. Natomiast w art. 33 KRO enumeratywnie zostały wymienione wszystkie składniki majątków osobistych małżonków .
