Jednym z ważniejszych problemów dla rozwodzących się małżonków jest kwestia ich wspólnego zamieszkiwania po rozwodzie.
W wyroku rozwodowym sąd musi określić sposób korzystania z mieszkania czy domu przez małżonków. Sąd w tym zakresie orzeka z urzędu tzn. bez wniosku małżonków. Oczywiście sąd odstąpi od określenia sposobu korzystania, gdy małżonkowie już razem nie zamieszkują.
Stosownie do art. 58 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
§ 2. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
§ 4. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Najczęściej sąd orzeka o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania/domu przez przydzielenie każdemu z małżonków do wyłącznego korzystania poszczególnych pomieszczeń. Dokonując takiego podziału, sąd uwzględnia potrzeby mieszkaniowe każdego z małżonków, a także dąży do wyeliminowania ewentualnego konfliktu związanego z zamieszkiwaniem małżonków po rozwodzie. Małżonkowie mogą złożyć propozycje co do sposobu korzystania z mieszkania.
Poza określeniem pomieszczeń przyznanych każdemu z małżonków do wyłącznego korzystania sąd określi też te pomieszczenia, z których będą oni wspólnie korzystać. Dotyczy to zwłaszcza kuchni, łazienki, przedpokoju (chyba że w domu są dwie łazienki lub kuchnie, wówczas sąd przyzna każdemu z małżonkowi po jednej łazience i kuchni do wyłącznego korzystania).
Sąd może również wydać odpowiednie nakazy lub zakazy co do sposobu korzystania z mieszkania.
Jednym ze sposobów zabezpieczenia małżonka przed niewłaściwym zachowaniem drugiego małżonka może być zakaz wprowadzania do wspólnego mieszkania osób trzecich.
Jak wspomniałam sąd orzeka o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania tylko wtedy, gdy w chwili wydania wyroku rozwodowego małżonkowie razem mieszkają. Jednak zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem małżonek, który został zmuszony do opuszczenia wspólnego mieszkania (np. z obawy o swoje życie, z powodu częstych awantur) jest traktowany jakby nadal we wspólnym mieszkaniu pozostawał.
Kwestia eksmisji jednego z małżonków ze wspólnego mieszkania oraz podziału wspólnego mieszkania albo przyznania mieszkania jednemu z małżonków zostanie przedstawiona w kolejnych wpisach.