Dziś zakończenie roku szkolnego! Wszystkim życzę cudownych wakacji!!!

Często słyszymy, że ktoś został pozbawiony zachowku, czy też że domaga się w sądzie zachowku.

Co to jest zachowek (zwany też potocznie zachówkiem)?

Zgodnie z art. 991 Kodeksu Cywilnego:

§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Tak więc zachowek służy ochronie interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy. Spadkodawca może swobodnie rozrządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci. Jednak niektórym osobom najbliższym przysługuje roszczenie o świadczenie pieniężne do powołanego spadkobiercy, niezależnie od woli spadkodawcy, a niejednokrotnie wbrew jego woli.

Kto jest uprawniony do zachowku?

Prawo do zachowku mają zstępni (tj. dzieci, wnuki) i małżonek spadkodawcy.

Jeśli spadkodawca nie miał dzieci, to prawo do zachowku mają także jego rodzice.

A co z rodzeństwem?

Rodzeństwo nie ma prawa do zachowku.

To oznacza, że jeśli spadkodawca nie miał żony/ męża ani dzieci, a jego rodzice już nie żyją może powołać do dziedziczenia zupełnie obcą osobę. Rodzeństwo nie będą mogło żądać zachowku od spadkobiercy, choćby w skład spadku wchodził majątek rodzinny (np. otrzymany przez spadkodawcę od rodziców).

Natomiast jeśli spadkodawca sporządził testament i powołał do spadku np. jedno ze swoich dzieci, nie zapisując nic innym dzieciom albo powołał do spadku obcą osobę mając żonę/męża i dzieci to wówczas spadkobierca będzie zobowiązany do zapłaty zachowku.

Prawo do zachowku to prawo do otrzymania środków finansowych, ale już nie działek, mieszkania, samochodu itp.Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku. Jest to tzw. wydziedziczenie.

Sprawy wydziedziczenia, przedawnienia prawa do zachowku i postępowania sądowego o zapłatę zachowku przedstawię w kolejnych wpisach.